Οικογένεια: Μαλαχοειδή
Κοινό όνομα: αγριομαμπακιά (του είδους ιβίσκος ο τρισχιδής-ibiscus trionum)
Το γένος του ιβίσκου περιλαμβάνει γύρω στα 300 είδη φυτών, τα οποία έχουν πολύ διαφορετικά χαρακτηριστικά. Τα δενδρύλλια είναι αειθαλή ή φυλλοβόλα και αρκετά ανθεκτικά. Οι θάμνοι βρίσκονται ή μπορούν να καλλιεργηθούν στο ύπαιθρο όπως επίσης και σε θερμοκήπια. Χρησιμοποιούνται επίσης και ως ή και φυτά εσωτερικών χώρων. Οι Ιβίσκοι πόες, οι οποίοι είναι είτε ετήσια, είτε πολυετή φυτά. Οι πιο ανθεκτικοί πόες μπορούν να φυτευτούν μαζί με άλλα φυτά σε παρτέρια, ενώ οι θάμνοι του θερμοκηπίου καλλιεργούνται για το ωραία φύλλα και άνθη τους ως διακοσμητικά λουλούδια. Το κοινό χαρακτηριστικό σε όλα τα είδη ιβίσκου είναι το σχήμα των ανθών τους το οποίο είναι χωνάκι, είναι συνήθως μονήρη, και βγαίνουν στις μασχάλες των φυτών και είναι πολύ όμορφα, αλλά διαρκούν λίγο.
Είδη και ποικιλίες του Ιβίσκου
Ιβίσκος ο κόκκινος (Hibiscus coccineus)
Είναι ποώδες, πολυετές φυτό με καταγωγή από τις νότιες Η.Π.Α. και μέτρια ανθεκτικότητα που μπορεί να φτάσει τα 2,5 έως 3μέτρα σε ύψος. Τα φύλλα του έχουν σχήμα παλάμης, ενώ στα πρώιμα στάδια είναι κόκκινα, όπως και οι βλαστοί και οι μίσχοι. Τα λουλούδια είναι κόκκινα και μονήρη με πλάτος 15 εκατοστών, και ανοίγουν το καλοκαίρι. Οι καρποί του έχουν σχήμα κάψουλας, και περιβάλλονται από πέντε πολύ ωραία βράκτεια.
Ιβίσκος η μανιότη (Hibiscsu Manihot)
Πρόκειται για ποώδες, ανθεκτικό και πολυετές φυτό, που καλλιεργείται συνήθως ετησίως. Τα φύλλα του είναι βαθυπράσινα, παλαμοσχιδή, ενώ τα άνθη του είναι κίτρινα, πλάτους περίπου 15 εκατοστών, με βαθυκόκκινο κέντρο, το οποίο ανοίγει ολόκληρο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Ιβίσκος ο στρατιωτικός (Hibiscus militaris – Laevis)
Πρόκειται για ποώδες, πολυετές και αρκετά ανθεκτικό φυτό, το οποίο κατάγεται από τη νότια Αμερική και έχει ύψος 1,5 περίπου μέτρο. Το φύλλωμά του, χαρακτηρίζεται ως παλαμοσχιδή φύλλα, έχει 3 λιοδούς, ο κεντρικός από τους οποίους είναι μεγαλύτερος. Τα άνθη του είναι ροζ και κόκκινα ενώ ανοίγουν κατά τους μήνες Ιούλιο έως και Αύγουστο.
Ιβίσκος ο μοσχευτός (Hibiscus moscheutos)
Επίσης γνωστό είδος και ως Ιβίσκος ο ελώδης (Hibiscus palustris). Είναι ένα φυτό ποώδες, το οποίο κατάγεται από τις Η.Π.Α., χαρακτηρίζεται επίσης με μέτρια ανθεκτικότητα και είναι πολυετές. Τα στελέχη του που ξεπερνούν το 1,5 μέτρο, έχουν ροζ άνθη, πλάτους περίπου 15 εκατοστών, τα οποία ανοίγουν τους καλοκαιρινούς μήνες. Άλλα είδη αυτού του είδους ιβίσκου μπορεί να έχουν λευκά ή σκούρα κόκκινα λουλούδια.
Ιβίσκος ο μεταλλάσσων (Hibiscus mutabilis)
Πρόκειται για ένα θάμνο πολυετή με μέτρια ανθεκτικότητα και καταγωγή από την Κίνα. Το ύψος του είναι συνήθως πάνω από 1,8μέτρα, τα φύλλα του μπορεί να χαρακτηριστούν ως ελαφρώς χνουδωτά πρόκειται για θάμνο που έχει σχήμα καρδιάς. Τα άνθη του ανοίγουν μόνο για μία μέρα, στις μασχάλες των πιο ψηλών φύλλων, σε κυματοειδείς ταξιανθίες, πάνω σε λεπτούς ποδίσκους μήκους 5 εκατοστών. Τα άνθη αυτά, που ζουν μόνο για μια μέρα, έχουν αρχικά άσπρο χρώμα ενώ καθώς περνούν οι ώρες εντός της ημέρας, μπορεί να πάρουν ένα ροζ χρώμα, και προς το βράδυ ένα βαθύ κόκκινο χρώμα.
Ιβίσκος ο πεττάκαρπος (Hibiscus pentacapos)
Πρόκειται για ένα φυτό πολυετές, και ανθεκτικό, ενώ η καταγωγή του είναι από τη νότια Ευρώπη. Έχει ύψος γύρω στα 30-40 εκατοστά, τα φύλλα του είναι έλλοβα και έχει μικρά μοβ λουλούδια, τα οποία ανοίγουν κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών.
Ιβίσκος η σινική ροδή (Hbiscus rosa-sinensis)
Είναι το πιο γνωστό είδος ιβίσκου. Πρόκειται για ένα θάμνο πολυετή, με καταγωγή από την Κίνα και μέτρια ανθεκτικότητα. Το ύψος του ποικίλει από 10 μέτρα ύψους στον τόπο της καταγωγής του, ενώ σε περιοχές με ήπιο κλίμα, όπως είναι το δικό μας, δεν ξεπερνά τα 3 έως 4 μέτρα. Τα φύλλα του είναι πλατιά, λαμπερά και βαθυπράσινα, ενώ φαίνονται να φέρουν το σχήμα αυγού. Επίσης, κάποιες φορές μπορέι να είναι έλλοβα, με πριονωτές άκρες και μονήρη, κρεμεζιά άνθη, που σχηματίζονται στις μασχάλες των ανώτερων φύλλων. Δυστυχώς τα άνθη αυτά διαρκούν ελάχιστα, αλλά ανανεώνονται συνέχεια από τον μήνα Ιούνιο μέχρι τον Σεπτέμβριο. Υπάρχουν ποικιλίες του είδους αυτού, με διπλά ή ημίδιπλα άνθη, με κίτρινο, ροζ, και βαθύ ροζ χρώμα. Η ποικιλία “Coorepi” έχει πολύ όμορφα, στενόμακρα, λογχοειδή πράσινα φύλλα σε σχήμα αυγού, με λευκές και κρεμεζιές κηλίδες ή με βαθυκόκκινες γραμμώσεις και άκρες. Τα άνθη της που έχουν κρεμεζί χρώμα, είναι πιο μικρά και κάπως λιγότερα σε αφθονία από του τυπικού είδους.
Ιβίσκος ο ρόδινος (Hibiscus roseus)
Πρόκειται για ποώδες, πολυετές και ανθεκτικό είδος, με καταγωγή από τις παραμεσόγειες περιοχές και μπορεί να φτάσει σε ύψος τα 0,5 έως 1 μέτρο. Έχει ροζ άνθη, πλάτους 10 εκατοστών, τα οποία μπορούν να ανοίξουν τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο. Το είδος ιβίσκου αυτό αντέχει στους δυνατούς ανέμους αλλά και την αλμύρα της θάλασσας.
Ιβίσκος ο σχιζοπέταλος (Hibiscus shizopetalus)
Πρόκειται για ένα λεπτεπίλεπτο θάμνο ο οποίος κατάγεται από την ανατολική Αφρική. Όταν βρίσκεται στο φυσικό του περιβάλολον και μέρος καταγωγής, η διάμετρος και το ύψος του μπορούν να φτάσουν τα 3,5 μέτρα. Έχει βλαστούς, οι οποίοι είναι λεπτοί και πολλές φορές χρειάζονται στήριξη, φύλλα μικρά και κόκκινα, άνθη πορτοκαλιά και κρεμάμενα, πλάτους περίπου 8 εκατοστών, με πέταλα κροσσωτά τα οποία συνήθως είναι κυρτά προς τα πίσω ενώ αφήνουν ακάλυπτους τους μακριούς κόκκινους στήμονες.
Ιβίσκος ο συριακός (Hibiscus striacus)
Είναι ιβίσκος γνωστός και σαν Αλθαία η καρποφόρος (Althaea frutex) ενώ η καταγωγή του είναι κατά κύριο λόγο η Συρία. Είναι θάμνος ανθεκτικός, φυλλοβόλος, και έχει πολλές διακλαδώσεις, ενώ το ύψος του μπορεί να φτάσει τα 3 περίπου μέτρα. Έχει ωοειδή, βαθυπράσινα και οδοντωτά, συνήθως τρίλοβα φύλλα και μονήρη λουλούδια, πλάτους 8 εκατοστών, τα οποία εμφανίζονται στις μασχάλες των ανώτερων φύλλων, κατά τη διάρκεια των μηνών Ιούλιο έως και τον Οκτώβριο. Το χρώμα τους ποικίλει από το λευκό μέχρι το βαθύ κόκκινο. Υπάρχουν αρκετές ποικιλίες με διπλά άνθη όπως είναι οι:
-“Έντονη” (“Ardens”) με διπλά άνθη, τα οποία έχουν ροζ χρώμα και βιολετιές κηλίδες
-“Ουρανία” (“Caeleste”) με έντονα γαλάζια άνθη
-“Dorothy Carne” με λευκά άνθη που έχουν κρεμεζί κέντρο και
-“Ιωάννα της Λωραίνης” (“Jeanne d’Are”) με διπλά, λευκά άνθη.
Ιβίσκος ο τρισχιδής (Hibiscus trionum)
Είναι ένα φυτό ποώδες, ετήσιο και ανθεκτικό, του οποίου η καταγωγή είναι η Αφρική, η Ιταλία και η χώρα μας. Στην χώρα μας, μπορεί να είναι γνωστό και ως αγριομπαμπακιά ενώ μπορεί να φτάσει ύψος 50 έως 80 εκατοστά. Τα βαθυπράσινα φύλλα του είναι έλλοβα και οδοντωτά με σχήμα αυγού. Τα άνθη του φτάνουν πλάτος 8 εκατοστών, έχουν υπόλευκο ή ωχροκίτρινο χρώμα με ένα κέντρο καστανό ενώ ανοίγουν κατά τη διάρκεια των μηνών Αύγουστο μέχρι τον Σεπτέμβριο. Ο κάλυκάς τους που είναι γεμάτος σπόρους, παρουσιάζεται αρκετά εμφανής. Στο πιο συχνό είδος, τα άνθη ανοίγουν μόνο για μερικές ώρες το πρωί, αλλά υπάρχουν και ποικιλίες που δημιουργήθηκαν από πρόσφατες διασταυρώσεις, που τα άνθη τους παραμένουν ανοιχτά μέχρι το βράδυ.
Τεχνική της καλλιέργειας του Ιβίσκου
Τα ετήσια είδη ιβίσκου έχουν ανάγκη από καλά αποστραγγιζόμενα εδάφη από καλά ηλιαζόμενα σημεία. Ο πολλαπλασιασμός τους μπορεί να γίνει από μόνος του με σπόρους. Τα θαμνώδη είδη, που είναι ευαίσθητα και με μέτρια ανθεκτικότητα, κατά προτίμηση καλλιεργούνται σε γλάστρες, εντός θερμοκηπίων. Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, οι γλάστρες μπορούν να μεταφερθούν στο ύπαιθρο. Επίσης καλλιεργήσιμοι και απευθείας στο χώμα, στο ύπαιθρο, αλλά μόνο σε περιοχές με ήπιο κλίμα. Οι γλάστρες πρέπει να έχουν διάμετρο 20 έως 30 εκατοστά, και να περιέχουν ένα μείγμα από φυτόχωμα και τύρφη, το οποίο εφόσον διατηρείται υγρό αλλά σε θερμοκρασία όχι κατώτερη των 16 *C (κυρίως για τις ποικιλίες με ποικιλόχρωμα φύλλα). Έτσι, παρέχεται η δυνατότητα στα φυτά να διατηρήσουν τη θερμοκρασία στο επιθυμητό επίπεδο, δηλαδή με τη διατήρηση του χώματος σε υγρή κατάσταση. Στην περίπτωση αυτή όμως, τα φυτά θα ρίξουν τα φύλλα τους.
Η αλλαγή γλάστρας θα πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο, κατά το μήνα Μάρτιο. Από την εποχή αυτή και μετά, καλό είναι να αυξάνονται τα ποτίσματα κλιμακωτά, ενώ κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, είναι απαραίτητο να εμπλουτίζεται το χώμα με υγρά λιπάσματα.
Κλάδεμα του Ιβίσκου
Οι θάμνοι που καλλιεργούνται σε γλάστρες, πρέπει να κλαδεύονται κάθε χρόνο, κατά τον Μάρτιο: πρέπει δηλαδή, να κόβονται οι βλαστοί σε αποστάσεις 15 περίπου εκατοστών από το χώμα.
Οι πιο ανθεκτικοί θάμνοι καλλιεργούνται κατά κανόνα στο ύπαιθρο, σε γόνιμα και καλά αποστραγγιζόμενα εδάφη και σε μέρη απάνεμα και ηλιαζόμενα. Δεν χρειάζονται τακτικό κλάδεμα, μόνο αν χρειαστεί, επιβραχύνονται τα κλαδιά, μετά την ανθοφορία.
Φροντίδα του Ιβίσκου τον χειμώνα
Το πότισμα είναι ζωτικής σημασίας για το φυτό ιβίσκου καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια του χειμώνα, η συχνότητα του ποτίσματος πρέπει να μειωθεί. Το χειμερινό περιβάλλον είναι σημαντικά πιο ξηρό, με αποτέλεσμα χαμηλότερους ρυθμούς εξάτμισης και διαπνοής, που σημαίνει ότι το φυτό δεν απορροφά ή χάνει νερό τόσο γρήγορα όσο συνήθως. Συνιστάται να ποτίζετε μόνο όταν το χώμα είναι ξηρό στην αφή. Για να το ελέγξετε αυτό, χρησιμοποιήστε τα δάχτυλά σας για να ανιχνεύσετε το ανώτερο στρώμα του χώματος. Αν είναι στεγνό, τότε είναι ώρα για πότισμα. Να είστε προσεκτικοί, καθώς το υπερβολικό πότισμα, ειδικά το χειμώνα, μπορεί να οδηγήσει σε σήψη των ριζών, το οποίο είναι ένα κοινό πρόβλημα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Η φροντίδα του Ιβίσκου τον χειμώνα εξαρτάται και από το είδος του φυτού.
Ο ανθεκτικός ιβίσκος (Rose Mallow) που διατηρείται σε εξωτερικούς χώρους τον χειμώνα δεν χρειάζεται πότισμα.
Αντίθετα, ο τροπικός ιβίσκος (Σινικός Ιβίσκος ή Hibiscus Rosa-Sinensis) που φυτεύεται στο έδαφος ή ο ιβίσκος σε γλάστρα που φέρεται σε εσωτερικό χώρο θα χρειαστεί νερό εάν το φυτό αναπτύσσεται ενεργά, παράγει νέα φύλλα ή ανθίζει.
Πολλαπλασιασμός του Ιβίσκου
Τα μονοετή είδη σπέρνονται απευθείας στην οριστική τους θέση, κατά τον μήνα Απρίλιο και αργότερα αραιώνονται στις επιθυμητές αποστάσεις. Για να δώσουν τα φυτά μεγάλα, πρώιμα άνθη, θα χρειαστεί να σπαρθούν σε κλειστό χώρο κατά τον μήνα Μάρτιο, σε θερμοκρασία 13 *C. Στη συνέχεια, τα νεαρά φυτά θα χρειαστεί να μεταφυτευθούν σε δοχεία και να διατηρηθούν σε ψυχρό κιβώτιο μέχρι να δυναμώσουν. Στην τελική οριστική τους θέση θα μπορούν να φυτευτούν κατά το μήνα του Μαΐου.
Τα πολυετή είδη πολλαπλασιάζονται κατά τον μήνα Ιούλιο με μοσχεύματα, μήκους 8-10 εκατοστών, που κόβονται από τους πλευρικούς βλαστούς.
Στη συνέχεια, τοποθετούνται, σ ’ένα μίγμα από τύρφη και άμμο από ίσα μέρη, προκειμένου να ριζώσουν. Η θερμοκρασία θα πρέπει να διατηρείται αυστηρά στους 18 C. Μόλις έχουν σχηματιστεί οι ρίζες, τα νεαρά φυτά μπορούν να φυτεύονται μεμονωμένα σε γλάστρες, που περιέχουν μίγμα από φυτόχωμα και παραμένουν σε ψυχρό κιβώτιο, όλο το χειμώνα. Κατά το μήνα Μάιο, τα φυτά μπορούν να μεταφυτευτούν σε μεγαλύτερες γλάστρες, στα οποία παραχώνονται μέσα στο χώμα μέχρι την οριστική φύτευσή τους που θα πρέπει να γίνει τον μήνα Οκτώβριο.
Τα είδη του θερμοκηπίου πολλαπλασιάζονται με μοσχεύματα, τα οποία αφού ριζώσουν μεταφυτεύονται σε δοχεία διαμέτρου 10 εκατοστών. Καθώς αναπτύσσονται τα φυτά μεταφυτεύονται διαδοχικά σε ολοένα και μεγαλύτερες γλάστρες.
Ζωικοί εχθροί και ασθένειες του Ιβίσκου
Οι βλαστοί σε πρώιμη ηλικία, τα μπουμπούκια και τα άνθη, συνήθως προσβάλλονται από αφίδες. Για την καταπολέμησή τους απαιτούνται ψεκασμοί με διάλυμα νικοτίνης, ενώ σε περιπτώσεις που η ασθένεια βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο με μαλάθειο, για πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση.