Νούφαρο ή Νυμφαία (Nymphaea)

Οικογένεια: Νυμφαιίδες (Nymphaeaceae)

Κοινά ονόματα: νούφαρο, νυμφαία, πλατομαντίλα, νεροκολοκυθιά

Πρόκειται για γένος το οποίο αποτελείται από 50 είδη πολυετών, υδρόβιων φυτών, τα οποία χρησιμοποιούνται κυρίως για την διακόσμηση λιμνών και βάλτων εκ των οποίων η πλειοψηφία είναι ευαίσθητα είδη που απαιτούν ελάχιστη θερμοκρασία 20 °C το καλοκαίρι και 10 °C τον χειμώνα, ενώ η μειοψηφία είναι ανθεκτικά και μπορούν να καλλιεργηθούν στην ύπαιθρο. Ωστόσο, και τα ανθεκτικά και τα ευαίσθητα είδη, είναι εύκολο να καλλιεργηθούν και χαρακτηρίζονται από μακροζωία, χωρίς την ανάγκη ιδιαίτερης περιποίησης.

Το νούφαρο (ή νυμφαία) παρουσιάζει συνήθως εξαιρετικά διακοσμητικό φύλλωμα και αρωματικά λουλούδια σε ποικιλία χρωμάτων, τα οποία παραμένουν ανθισμένα καθ’ όλη την διάρκεια του καλοκαιριού. Διαθέτει ένα χοντρό ρίζωμα με ισχυρές ρίζες από το οποίο αναπτύσσονται τόσο τα καρδιόσχημα, γυαλιστερά και δερματώδη φύλλα του αλλά και τα άνθη του, τα οποία έχουν κυπελλοειδές σχήμα, πολλές σειρές πετάλων και εμφανείς χρυσοκίτρινους ή πορτοκαλί στήμονες.

Τα ανθεκτικά είδη και οι ποικιλίες του νούφαρου μπορεί να διαφέρουν σημαντικά σε μέγεθος, ωστόσο όλα αναπτύσσονται καλύτερα σε βαθιές λεκάνες νερού παρά σε ρηχά δοχεία ή αβαθή νερά. Η ανάπτυξή τους διαφέρει ανάλογα με τις συνθήκες και μετά από 2-3 χρόνια καλλιέργειας μπορούν να διαχωριστούν σε μεγάλα, μεσαία, μικρά και μινιατούρες, ανάλογα με το πλάτος των φύλλων και την επιφάνεια κάλυψης που προσφέρουν.

Οι μινιατούρες έχουν φύλλα πλάτους 5 – 8 εκατοστά και καλύπτουν επιφάνεια 0,3 – 0,5 τετραγωνικά μέτρα, ενώ τα φύλλα των μικρών είναι πλάτους 10 – 20 εκατοστά, επιφάνειας μέχρι 0,8 τετραγωνικά μέτρα. Τα μεσαία έχουν φύλλα πλάτους 20- 25 εκατοστά και καλύπτουν επιφάνεια 0,8 – 1 τετραγωνικό μέτρο. Τέλος τα μεγάλα έχουν φύλλα πλάτους 24-25 εκατοστά και καλύπτουν επιφάνεια 1 -1,5 τετραγωνικά μέτρα.

Τα τροπικά είδη νούφαρου καλλιεργούνται σχετικά εύκολα αλλά απαιτούν ζεστά νερά για την ανάπτυξή τους. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, μπορούν να διατηρηθούν σε κατάσταση ανάπαυσης αν τοποθετηθούν οι ρίζες τους σε υγρή άμμο σε θερμοκρασία περίπου 10°C. Έχουν κονδυλώδεις ρίζες οι οποίες αρχικά είναι λείες και ωοειδείς, αλλά αργότερα αποκτούν στρογγυλό και πτυχωτό σχήμα με μαύρο εξωτερικό και λευκό-κρεμ εσωτερικό χρώμα. Τα φύλλα των τροπικών νούφαρων επιπλέουν στο νερό και είναι στρογγυλωπά ή καρδιόσχημα, ενώ μπορεί να έχουν οδοντωτές παρυφές και ποικίλες αποχρώσεις από πράσινο έως καστανό, και σε ορισμένες περιπτώσεις παρουσιάζουν κηλίδες.

Τα άνθη του νούφαρου έχουν διάμετρο από 10 έως 20 εκατοστά, ενώ ορισμένες ποικιλίες μπορούν να φτάσουν και τα 30 εκατοστά. Είναι ιδιαίτερα αρωματικά και, αν και συνήθως γαλάζια, υπάρχουν και υβρίδια σε λευκό, κίτρινο, ροζ και κόκκινο, με κάποιες ποικιλίες να εμφανίζουν μεταλλικές αποχρώσεις. Η περίοδος ανθοφορίας εκτείνεται από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο. Τα άνθη αναπτύσσονται σε εύρωστα, σαρκώδη στελέχη και ανοίγουν το πρωί, κλείνοντας το απόγευμα, με εξαίρεση ορισμένες ποικιλίες που ανθίζουν από τη δύση του ηλίου έως την αυγή. Τα τροπικά νούφαρα συνήθως καλύπτουν επιφάνειες 1-1,5 τετραγωνικών μέτρων. και αναπτύσσονται καλύτερα σε νερό με βάθος 25-50 εκατοστά.

Τροφή του νούφαρου

Ως φωτοσυνθετικός οργανισμός, το νούφαρο παράγει την απαραίτητη ενέργεια για την ανάπτυξή του μέσω της φωτοσύνθεσης, χρησιμοποιώντας το ηλιακό φως, το διοξείδιο του άνθρακα και το νερό. Οι ρίζες του νούφαρου απορροφούν θρεπτικά συστατικά από το έδαφος του βυθού, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη και την άνθηση του φυτού.

Είδη και ποικιλίες του νούφαρου

Νούφαρο το λευκό (Nymphaea alba)

Είναι ένα ανθεκτικό είδος νούφαρου που απαντάται ευρέως στην Ευρώπη και αναπτύσσεται σε νερό με βάθος από 1 έως 3 μέτρα. Το φυτό διαθέτει ανοιχτοπράσινα φύλλα και λευκά άνθη διαμέτρου 10-15 εκατοστών, με κίτρινους στήμονες. Αποτελεί το μοναδικό ανθεκτικό είδος νούφαρου με μεγάλα άνθη που απαντάται αυτοφυές στην Ελλάδα, όπου είναι γνωστό με τα κοινά ονόματα “νυμφαία,” “νεροκολοκυθιά” και “πλατομαντίλα”. Μεταξύ των ποικιλιών του είδους, διακρίνεται η ποικιλία ‘ερυθρά’ (‘Rυbra’) ή ‘κάσπαρι’ (‘Caspary’), η οποία προέρχεται από τη Σουηδία και φέρει ωχρά ροζ άνθη. Μια άλλη ποικιλία είναι η ‘πάλλευκη΄ (‘candidussima’), η οποία είναι ιδιαίτερα γερή αλλά παρουσιάζει μειωμένη ανθοφορία σε σύγκριση με το τυπικό είδος.

Νούφαρο του Ακρωτηρίου (Nymphaea capensis)

Το είδος νούφαρου αυτό είναι γνωστό και ως Νούφαρο το εκθαμβωτικό (Nymphaea emirensis) προέρχεται από τις τροπικές περιοχές της νότιας Αφρικής. Διαθέτει λεία φύλλα με ροζ ή κόκκινη απόχρωση στην κάτω επιφάνεια και αρωματικά, άνθη σε ανοιχτό γαλάζιο χρώμα, με πλάτος 10-12 εκατοστών.

Τα άνθη έχουν αστεροειδή, μυτερά πέταλα, ανοίγουν κατά τη διάρκεια της νύχτας και στηρίζονται σε στελέχη που υψώνονται 15-25 εκατοστά πάνω από την επιφάνεια του νερού. Ανάμεσα στις ποικιλίες του είδους αυτού ξεχωρίζει η ‘Ζανζιβαριανή’ (‘Zanzibariensis’), η οποία έχει άνθη πιο σκούρου μπλε χρώματος σε σύγκριση με το τυπικό είδος, και η ‘Ρόδινη’ (‘Rosea’), που φέρει ροζ-καρμέν άνθη. Και οι δύο ποικιλίες ανθίζουν τη νύχτα.

Νούφαρο το κυανό (Nymphaea caltulea)

Πρόκειται για τροπικό είδος νούφαρου το οποίο έχει καταγωγή από τις περιοχές του Νείλου, ενώ φέρει ελαφρώς αρωματικά, άσπρα ή ανοιχτά γαλάζια λουλούδια.

Νούφαρο ο λωτός (Nymphaea lotus)

Είναι τροπικό είδος νούφαρου το οποίο προέρχεται από την Αίγυπτο και διαθέτει λεία φύλλα με κατσαρές παρυφές. Τα άνθη του είναι λευκά, ανοίγουν τη νύχτα και χαρακτηρίζονται από οριζόντια, ραβδωτά εξωτερικά σέπαλα και ελαφρώς κεκλιμένα εσωτερικά. Μια αξιοσημείωτη ποικιλία του είδους είναι η ‘οδοντωτή’ (‘Dentata’), η οποία φέρει λευκά άνθη με πλάτος περίπου 25 εκατοστών.

Νούφαρο το εύοσμο (Nympaea odorata)

Το ανθεκτικό αυτό είδος νούφαρου προέρχεται από τη Βόρεια Αμερική και διαθέτει λαμπερά πράσινα φύλλα και αρωματικά, λευκά άνθη. Το τυπικό είδος καλλιεργείται σπάνια, σε αντίθεση με τις ποικιλίες του, οι οποίες είναι αρκετά διαδεδομένες.

Ανάμεσα στις ποικιλίες αυτές, ξεχωρίζει η ‘Ελαχίστη’ (‘Minor’), η οποία είναι κατάλληλη για σώματα νερού με βάθος το πολύ 50 εκατοστά. Διαθέτει βαθυπράσινα φύλλα και ελαφρώς αρωματικά άνθη με πλάτος 5-8 εκατοστά, τα οποία έχουν στενά, λευκά πέταλα. Η ποικιλία ‘Ρόδινη’ (‘Rosea’) φέρει αρωματικά, ανοιχτά ροζ άνθη και είναι κατάλληλη για νερό με βάθος 0,5-1 μέτρο, προτιμώντας χλιαρό νερό. Ορισμένες ποικιλίες που αποδίδονται σε αυτό το είδος, προέρχονται στην πραγματικότητα από διασταυρώσεις με άλλα είδη.

Η ποικιλία ‘Θειόχρους’ (‘Sulphurea’) έχει φύλλα με κόκκινες κηλίδες και ελαφρώς αρωματικά άνθη πλάτους 8 εκατοστών, με στενά, κίτρινα πέταλα. Καλλιεργείται σε νερά βάθους 50 εκατοστών και παίρνει μέτριες διαστάσεις. Μια παραλλαγή της ποικιλίας αυτής, ‘Θειόχρους μεγανθής’ (‘Sulphurea grandiflora’), είναι πιο δυνατή, με μεγαλύτερα και πιο αρωματικά άνθη, τα οποία φτάνουν σε διάμετρο περίπου 15 εκατοστών. Τέλος η ποικιλία ‘Τουρικένσειος’ (‘Turicensis’) είναι μικρών διαστάσεων, κατάλληλη για νερά βάθους 30-40 εκατοστών, και διαθέτει αραιά φύλλα και ανοιχτά ροζ, ελαφρώς αρωματικά άνθη με πλάτος 8-10 εκατοστών.

Νούφαρο το αστεροειδές (Nymphaea stellata)

Το τροπικό αυτό είδος, που κατάγεται από τη νοτιοδυτική Ασία και την Ινδία, είναι εύκολο στην καλλιέργεια και διακρίνεται για τα λεία, ανοιχτοπράσινα φύλλα του. Τα άνθη του έχουν αστεροειδές σχήμα, είναι εξαιρετικά αρωματικά και έχουν πλάτος 10-15 εκατοστά. Αποτελούνται από πράσινα σέπαλα με μαύρες κηλίδες, στενά πέταλα σε αποχρώσεις του γαλάζιου της λεβάντας και χρυσοκίτρινους στήμονες.

Νούφαρο το κονδυλώδες (Nymphaea tuberosa)

Το ανθεκτικό αυτό είδος νούφαρου, με κονδυλώδεις ρίζες και αξιοσημείωτες διαστάσεις, είναι διαδεδομένο στις ανατολικές περιοχές της Βόρειας Αμερικής. Αναπτύσσεται σε νερό με βάθος 0,5-1,5 μέτρο, διαθέτοντας ζωηρά πράσινα φύλλα και λουλούδια πλάτους 10-18 εκατοστών με μεγάλα, λευκά πέταλα. Από τις ποικιλίες του είδους, η ‘Ρόδινη’ (‘Rosea’) ξεχωρίζει για τα φύλλα της, που είναι ροζ και κόκκινα στην κάτω επιφάνεια, και τα ανοιχτά ροζ άνθη της. Καλλιεργείται σε νερό βάθους 0,6-1,2 μέτρου. Η ‘Ρίτσαρντσον’ (‘Richardsonii’), μια άλλη ποικιλία, έχει γυαλιστερά πράσινα φύλλα και κάτασπρα λουλούδια, λιγότερα σε αριθμό από το τυπικό είδος, και ευδοκιμεί σε βάθος 0,5-1 μέτρου.

Υβρίδια του νούφαρου

Το γένος του νούφαρου περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό από ανθεκτικά και τροπικά υβρίδια, όπου τα ανθεκτικά υβρίδια χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερα και περισσότερα άνθη σε διάφορα χρώματα συγκριτικά με τα τυπικά είδη. Σε γενικές γραμμές, τα υβρίδια κατατάσσονται σε δύο κατηγορίες.

Νούφαρο x λαιυντεκέρειος (‘Nymphaea x laydekeri’)

Είναι μια ομάδα υβρίδιων νούφαρων τα οποία ευδοκιμούν σε νερά βάθους 30-60 εκατοστών, διαθέτουν μικρές έως μεσαίες διαστάσεις και παράγουν πολυάριθμα άνθη. Από τις ποικιλίες της ομάδας αυτής, η ‘Λιλά’ (‘Lilacea’) παρουσιάζει ροζ άνθη σε ανοιχτές ή πιο σκούρες αποχρώσεις, πλάτους 8-10 εκατοστών, η ‘Πορφυρή’ (‘Purpurata’) έχει σκούρα ροζ ή κρεμεζί άνθη, πλάτους 8-10 εκατοστών, χαρακτηρίζεται από ανθοφορία κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, και φέρει βαθυπράσινα φύλλα. Τέλος, η ‘Στιλπνή’ (‘Fulgens’) διαθέτει βαθυπράσινα φύλλα και ροζ ή κόκκινα λουλούδια, πλάτους 10 εκατοστών, ενώ έχει πορτοκαλί προς κόκκινους στήμονες.

Νούφαρο x μαρλιάκειος (‘Nymphaea x marliacea’)

Η ομάδα αυτή περιλαμβάνει υβρίδια νούφαρων μεσαίων διαστάσεων, κατάλληλα για καλλιέργεια σε μικρά σώματα νερού, ενώ διαθέτουν πυκνό φύλλωμα και πλούσια ανθοφορία. Μεταξύ των ποικιλιών ξεχωρίζει η ‘Σαρκόχρωμη’ (‘Carnea’), η οποία αναπτύσσεται γρήγορα και είναι κατάλληλη για νερά βάθους 0,5-1 μέτρου, αν και δεν ενδείκνυται για πολύ μικρό σώμα νερού. Τα φύλλα της, καστανά σε νεαρή ηλικία, αποκτούν ερυθροπράσινη απόχρωση καθώς ωριμάζουν, ενώ τα μπουμπούκια της, ζωηρού ροζ χρώματος, γίνονται υπόλευκα όταν ανοίξουν πλήρως.

Η ‘Ρόδινη’ (‘Rosea’) είναι κατάλληλη για νερά βάθους 60 εκατοστών και μοιάζει πολύ με την προηγούμενη ποικιλία, αλλά φέρει μεγαλύτερα άνθη σε ανοιχτό ροζ χρώμα. Η ‘Χρωματέλλα’ (‘Chromatella’), ιδιαίτερα ανθεκτική αλλά δύσκολη στο να ριζώσει, διαθέτει ανοιχτοπράσινα φύλλα με καστανές αποχρώσεις και κίτρινα άνθη πλάτους 10-15 εκατοστών με σκούρους στήμονες, αναπτυσσόμενη σε νερά βάθους 0,6-1,2 μέτρων.

Η ‘Μαζανιέλλο’ (‘Masaniello’), με μεσαίες έως μεγάλες διαστάσεις, έχει στιβαρά στελέχη και λουλούδια πλάτους 10-14 εκατοστών, τα οποία παρουσιάζουν ροζ και κρεμεζιές αποχρώσεις στη βάση των πετάλων. Αναπτύσσεται σε νερά βάθους 0,5-1 μέτρου. Η ‘Υπόλευκη’ (‘Albida’), εύκολης καλλιέργειας, διαθέτει πολλά ανοιχτοπράσινα φύλλα και λευκά άνθη πλάτους 10-15 εκατοστών και είναι κατάλληλη για νερά βάθους 0,5-1 μέτρου.

Η ‘Ρόουζ Άρεϋ’ (‘Rose Arey’) είναι εξαιρετικά διακοσμητική, με μικρές έως μεσαίες διαστάσεις, αρωματικά ροζ άνθη με κίτρινους στήμονες και γυριστά πέταλα. Η ‘Ουίλλιαμ Φάλκονερ’ (‘William Falconer’), μεσαίων διαστάσεων, διαθέτει καστανά φύλλα και ζωηρά κόκκινα άνθη πλάτους 10-15 εκατοστών με χρυσοκίτρινους στήμονες, αναπτυσσόμενη σε νερά βάθους 30-50 εκατοστών.

Η ‘Ανατολή του Ήλιου’ (‘Sunrise’) είναι μια εύρωστη ποικιλία μεσαίων διαστάσεων, της οποίας τα φύλλα φέρουν καστανόχρωμες κηλίδες, ενώ τα άνθη της έχουν κίτρινο χρώμα και ευδοκιμούν σε νερά βάθους 30-50 εκατοστών.

Ανάμεσα στα ανθεκτικά υβρίδια που δεν έχουν ακόμα ταξινομηθεί σε συγκεκριμένες ομάδες, ξεχωρίζει η ‘Αυγή’ (‘Aurora’), μια ανθεκτική ποικιλία μικρών διαστάσεων, που ευδοκιμεί σε νερά βάθους 40-60 εκατοστών. Τα φύλλα της έχουν καστανές αποχρώσεις, ενώ τα άνθη της, αρχικά ανοιχτοκίτρινα, αποκτούν ροζ απόχρωση και τελικά μετατρέπονται σε χαλκοκόκκινα.

Η ‘Κατακτητής’ (‘Conqueror’), επίσης εύρωστη και εξαιρετικά διακοσμητική, χαρακτηρίζεται από μεσαίες διαστάσεις και λεπτά ριζώματα. Είναι κατάλληλη για νερά βάθους 40-80 εκατοστών και φέρει βαθυπράσινα φύλλα, καθώς και ροζ-κρεμεζιά άνθη πλάτους 15 εκατοστών με κόκκινες λωρίδες στα εξωτερικά σέπαλα και πέταλα.

Η ‘Εσκαρμπούκε’ (‘Escarboucke’), μεσαίων διαστάσεων, αναπτύσσεται σε νερά βάθους 40-60 εκατοστών. Διαθέτει βαθυπράσινα φύλλα και κόκκινα, αστεροειδή άνθη πλάτους 15-20 εκατοστών. Η ‘Firecrest’, επίσης μεσαίων διαστάσεων, ευδοκιμεί σε νερά βάθους 40-60 εκατοστών και φέρει βαθυπράσινα φύλλα, λαμπερούς κόκκινους στήμονες και ανοιχτά ροζ πέταλα, τα οποία σκουραίνουν καθώς ωριμάζουν.

Η ‘Φραιμπέλειο’ (‘Froebellii’), μικρών έως μεσαίων διαστάσεων, αναπτύσσεται σε νερά βάθους 40-80 εκατοστών και διαθέτει ζωηρά πράσινα φύλλα με καστανές αποχρώσεις. Τα άνθη της είναι πολυάριθμα, ελαφρώς αρωματικά και βαθυκόκκινα.

Η ποικιλία ‘του Γλάδστωνος’ (‘Gladstoniana’), μεγάλων διαστάσεων, αναπτύσσεται σε νερά βάθους 1-2 μέτρων. Φέρει φύλλα με καστανές αποχρώσεις και λουλούδια πλάτους 8 εκατοστών, τα οποία αρχικά είναι κίτρινα, τείνουν όμως προς το ροζ, και τελικά με την ωρίμανση παίρνουν την απόχρωση του χαλκού.

Η ‘Ελβόλα’ (‘Helvola’), ημιανθεκτική και με πολύ μικρές διαστάσεις, διαθέτει πλούσια ανθοφορία. Χαρακτηριστικό της είναι τα ελαιοπράσινα φύλλα της με κόκκινες κηλίδες και άσπρα-κρεμ άνθη πλάτους 8 εκατοστών με κίτρινους στήμονες. Ευδοκιμεί σε νερά βάθους 20-30 εκατοστών, προτιμώντας χλιαρό νερό.

Τέλος, η ‘Τζέημς Μπράυντον’ (‘James Brydon’), μικρών έως μεσαίων διαστάσεων, αναπτύσσεται σε νερά βάθους 40-60 εκατοστών. Φέρει γυαλιστερά φύλλα, καστανά στην αρχή και βαθυπράσινα στη συνέχεια, και ροζ-κρεμεζιά άνθη πλάτους 10-14 εκατοστών.

Τα τροπικά υβρίδια νούφαρων διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: σε εκείνα που ανθίζουν κατά τη διάρκεια της ημέρας και σε εκείνα με νυχτερινή ανθοφορία.

Από τα υβρίδια της πρώτης κατηγορίας, ξεχωρίζει η ‘Σαιντ Λιούις’ (‘St. Louis’), με ανοιχτοπράσινα φύλλα και ανοιχτοκίτρινα άνθη πλάτους 10-15 εκατοστών, που διαθέτουν ζωηρούς χρυσοκίτρινους στήμονες. Η ‘Κυρία Χ. Πρινγκ’ (‘Mrs. G.H. Pring’), γνωστή για τα άφθονα, αρωματικά, υπόλευκα άνθη της πλάτους 10-15 εκατοστών, φέρει καστανές κηλίδες. Η ‘Ισαβέλλα Πρινγκ’ (‘Isabella Pring’) παρουσιάζει λευκά-κρεμ άνθη, ενώ η ‘Τραίηλ Μπλέηζερ’ (‘Trail Blazer’) φέρει κίτρινα άνθη.

Η ‘Βαγδάτη’ (‘Bagdad’), με πράσινα φύλλα που έχουν κόκκινες και καστανές κηλίδες, φέρει άνθη σε γαλάζιες αποχρώσεις που θυμίζουν το χρώμα της γλυσίνας. Ο ‘Διευθυντής Τζ. Τ. Μουρ’ (‘Director G.T. Moore’) έχει αρωματικά πορφυρογάλαζα άνθη με χρυσοκίτρινο κέντρο, ενώ η ‘Γαλάζια Ομορφιά’ (‘Blue Beauty’) αποτελεί διαδεδομένη ποικιλία με ανοιχτογάλαζα άνθη. Η ‘Παναμά Πασίφικ’ (‘Panama Pacific’) φέρει ροζ-πορφυρά άνθη και ανοιχτοπράσινα φύλλα. Τέλος, η ‘Κυρία Έντουαρντ Γουίταίκερ’ (‘Mrs. Edward Whitaker’) διαθέτει λαμπερά πράσινα φύλλα με καστανές κηλίδες και εξαιρετικά διακοσμητικά άνθη πλάτους 15-20 εκατοστών στο χρώμα της λεβάντας.

Στην κατηγορία των τροπικών υβριδίων που ανθίζουν την νύχτα, ξεχωρίζει η ‘Μιζούρι’ (‘Missouri’), με βαθυπράσινα φύλλα που έχουν δαντελωτές παρυφές και κόκκινες ανταύγειες. Φέρει λευκά λουλούδια πλάτους 15-30 εκατοστών, με στρογγυλωπά πέταλα και κίτρινο κέντρο. Η ‘Κυρία Τζ. Χ. Χίτσκοκ’ (‘Mrs. G. H. Hirchcock’) διαθέτει καστανά φύλλα με δαντελωτές παρυφές και ροζ άνθη πλάτους 15-30 εκατοστών, που έχουν στενά πέταλα και λευκό κέντρο. Τέλος, η ‘Ε. Τζ. Χάτσινγκς’ (‘E. G. Hutchings’) χαρακτηρίζεται από φύλλα στο χρώμα του χαλκού και πολύ μεγάλα, σκούρα ροζ άνθη, και η ‘Χ. Κ. Χάαρστικ’ (‘H. C. Haarstick’) φέρει χαλκόχρωμα φύλλα και κόκκινα άνθη.

Τεχνική της καλλιέργειας του νούφαρου

Τα ανθεκτικά είδη νούφαρων και υβρίδια καλλιεργούνται στην ύπαιθρο, σε λίμνες, έλη ή σώματα με καθαρό νερό. Το έδαφος στον πυθμένα πρέπει να είναι γόνιμο και να εμπλουτίζεται τακτικά με χωνεμένη κοπριά ή άλλο οργανικό λίπασμα. Το απαιτούμενο βάθος του εδάφους κυμαίνεται ανάλογα με το μέγεθος του νούφαρου: 20-30 εκατοστά για τα μεγάλα, 15-20 εκατοστά για τα μεσαία και 8-10 εκατοστά για τα μικρότερα. Η φύτευση πραγματοποιείται κατά τους μήνες Απρίλιο και Μάιο.

Τα ριζώματα φυτεύονται είτε απευθείας στον πυθμένα είτε σε διάτρητα δοχεία, όπως καλάθια ή κασόνια, τα οποία στη συνέχεια σαπίζουν. Εναλλακτικά, μπορούν να περιβληθούν με μια μπάλα χώματος και να βυθιστούν στον πυθμένα με τη βοήθεια σχοινιού. Την ίδια περίοδο μπορεί να γίνει και αραίωση εάν τα φυτά έχουν αναπτυχθεί πολύ πυκνά. Στην περίπτωση αυτή, επιλέγονται τα πιο στιβαρά ριζώματα, κόβονται σε τμήματα μήκους 15-20 εκατοστών και περιορίζονται οι ρίζες τους. Εάν είναι απαραίτητος ο καθαρισμός της λεκάνης, τα ριζώματα διατηρούνται σε σκιερό μέρος, καλυμμένα με βρεγμένο χαρτί ή πανί. Τα ανθεκτικά νούφαρα είναι γενικά εύκολες στην καλλιέργεια και δεν απαιτούν ιδιαίτερη φροντίδα.

Τα τροπικά είδη και υβρίδια νούφαρου μπορούν να καλλιεργηθούν ως ετήσια φυτά. Φυτεύονται κατά τους μήνες Μάιο και Ιούνιο, ενώ τα ριζώματα τους διατηρούνται κατά τη διάρκεια του χειμώνα σε υγρή άμμο, σε θερμοκρασία περίπου 10°C. Εναλλακτικά, μπορούν να παραμείνουν σε σώμα νερού, με την προϋπόθεση ότι το νερό θα διατηρείται σε ελάχιστη θερμοκρασία 10°C.

Για την καλλιέργεια των τροπικών νυμφαίων απαιτούνται λεκάνες με επιφάνεια τουλάχιστον 1-1,5 τετραγωνικών μέτρων και βάθος νερού τουλάχιστον 30 εκατοστών. Η θερμοκρασία του νερού κατά την περίοδο ανάπτυξης πρέπει να κυμαίνεται γύρω στους 20°C, ενώ το καλοκαίρι επαρκεί η φυσική θερμότητα από τον ήλιο. Το φύτεμα απαιτεί ένα στρώμα εύφορου χώματος πάχους 8 εκατοστών, με κεντρική ζώνη πλάτους περίπου 40 εκατοστών, όπου το χώμα πρέπει να είναι πιο παχύ (περίπου 10 εκατοστά) για να φυτευτούν τα ριζώματα. Η λεκάνη γεμίζεται σταδιακά με νερό.

Πριν από τη φύτευση, το χώμα καλύπτεται με νερό και αφήνεται να ζεσταθεί. Μετά τη φύτευση, το νερό προστίθεται προοδευτικά έως ότου φτάσει το επιθυμητό βάθος των 30 εκατοστών ή και περισσότερο. Για τη συντήρηση των ριζωμάτων κατά τη διάρκεια του χειμώνα, είναι απαραίτητο να αδειάσει η λεκάνη στα τέλη του καλοκαιριού. Οι κόνδυλοι ξεριζώνονται, στεγνώνονται και αποθηκεύονται σε υγρή άμμο.

Πολλαπλασιασμός του νούφαρου

Όλα τα νούφαρα μπορούν να πολλαπλασιαστούν με τη διαίρεση των ριζωμάτων την άνοιξη. Σε ορισμένα είδη, σχηματίζονται νέα φυτά στο κέντρο των φύλλων, τα οποία μπορούν να αποσπαστούν και να χρησιμοποιηθούν εύκολα για τον πολλαπλασιασμό.

Στα ανθεκτικά είδη και υβρίδια, η διαίρεση των ριζωμάτων πραγματοποιείται κατά τους μήνες Απρίλιο και Μάιο. Από το κύριο ρίζωμα αποσπώνται οι νέοι βλαστοί που έχουν σχηματιστεί και φυτεύονται σε μικρές γλάστρες γεμάτες με φυτόχωμα. Οι γλάστρες αυτές βυθίζονται σε νερό που καλύπτει την παρυφή τους κατά 2 εκατοστά. Αφού αναπτυχθούν ρίζες, τα φυτά μπορούν να μεταφυτευτούν στην οριστική τους θέση, ενώ το κύριο ρίζωμα μπορεί να φυτευτεί ξανά αμέσως.

Στα τροπικά είδη, η διαίρεση των ριζωμάτων γίνεται επίσης τον Απρίλιο. Τα τμήματα του ριζώματος φυτεύονται σε γλάστρες διαμέτρου 8 εκατοστών, γεμάτες με άμμο, και διατηρούνται σε δοχεία με νερό, σε περιβάλλον με καλό φωτισμό και θερμοκρασία 18-20°C. Αρχικά, αναπτύσσονται ρίζες και ένας ή περισσότεροι βλαστοί με τα πρώτα φύλλα. Όταν εμφανιστούν τα τυπικά φύλλα του φυτού, το νέο φυτό αποσπάται από το ρίζωμα και φυτεύεται στην οριστική του θέση.

Επιπλέον, τα μικρά φυτά που σχηματίζονται στο κέντρο των φύλλων μπορούν να αποσπαστούν και να φυτευτούν σε γλάστρες διαμέτρου 8 εκατοστών. Αυτές διατηρούνται μέσα σε χλιαρό νερό μέχρι να εμφανιστούν τα πρώτα 3-4 φύλλα. Στη συνέχεια, τα φυτά μεταφυτεύονται στην οριστική τους θέση.

Ζωικοί εχθροί και ασθένειες των νούφαρων

Ένα από τα έντομα που προσβάλλουν τα νούφαρα είναι η γαλερούκη της νυμφαίας (Galerucella), ένα κολεόπτερο, του οποίου οι προνύμφες δημιουργούν επιμήκεις τρύπες στα φύλλα. Η καταπολέμηση μπορεί να γίνει με τη χρήση φυτοφαρμάκων που περιέχουν γκαμεξάν. Ωστόσο, εάν στη λεκάνη υπάρχουν ψάρια, οι προνύμφες μπορούν να απομακρυνθούν από τα φύλλα και να πέσουν στο νερό, κουνώντας δυνατά τα φύλλα.

Επιπλέον, τα νούφαρα συχνά προσβάλλονται από αφίδες (μελίγκρες), οι οποίες προκαλούν ζημιές στα φύλλα και στα λουλούδια. Τα πιο αποτελεσματικά μέσα για την καταπολέμηση των αφίδων είναι τα εντομοκτόνα που έχουν βάση τη θειική νικοτίνη ή το Μαλαθείο.

Τα νούφαρα αποτελούν σημαντική πηγή τροφής για διάφορους οργανισμούς στο υδάτινο οικοσύστημα. Ορισμένα είδη ψαριών, όπως τα Koi, μπορεί να προκαλέσουν βλάβες στα νούφαρα, όχι απαραίτητα τρώγοντας τα, αλλά σπάζοντας τα ευαίσθητα μέρη τους. Επίσης, τα ριζώματα των νούφαρων μπορεί να προσελκύσουν σκουλήκια και άλλα ασπόνδυλα, τα οποία τρέφονται με αυτά. Τέλος, ορισμένα υδρόβια θηλαστικά και πτηνά ενδέχεται να καταναλώνουν μέρη του φυτού, συμβάλλοντας έτσι στην οικολογική ισορροπία των υδροβιότοπων όπου ευδοκιμούν τα νούφαρα.