Σαξιφράγκα (Saxifraga)

Οικογένεια: Σαξιφραγίδες (Saxifragaceae)

Λέγεται και Ρηξίπετρον

Το γένος αυτό περιλαμβάνει περίπου 370 είδη φυτών, τα οποία μπορεί να είναι ετήσια ή πολυετή, ανθεκτικά ή ημιανθεκτικά, με μικρό μέγεθος. Τα περισσότερα από τα φυτά του γένους αυτού είναι αειθαλή και έχουν καταγωγή από διάφορες περιοχές του βόρειου ημισφαιρίου. Χαρακτηρίζονται από φύλλα που συνήθως σχηματίζουν ρόδακες, ενώ τα άνθη τους μπορεί να εμφανίζονται μεμονωμένα ή να είναι οργανωμένα σε ταξιανθίες.

Το γένος διακρίνεται σε 16 τμήματα, κάθε ένα από τα οποία περιλαμβάνει είδη με παρόμοια μορφολογικά και οικολογικά χαρακτηριστικά, καθώς και κοινές απαιτήσεις ως προς το κλίμα και το έδαφος.

Είδη και ποικιλίες της Σαξιφράγκας

Τμήμα Κυμβαλαρία (Cymbalaria)

Στην κατηγορία αυτή ανήκουν μικρού μεγέθους φυτά που είναι είτε ετήσια είτε διετή. Χαρακτηριστικό τους είναι τα στρογγυλά φύλλα με οδοντωτές άκρες, καθώς και τα ζωηρά κίτρινα άνθη τους, τα οποία ανθίζουν την άνοιξη. Τα άνθη εμφανίζονται οργανωμένα σε κυματοειδείς ταξιανθίες, δημιουργώντας μια ιδιαίτερα όμορφη εικόνα.

Τα φυτά αυτά είναι εύκολα στην καλλιέργεια και ιδανικά για χρήση σε βραχόκηπους. Η σπορά τους γίνεται απευθείας στην τελική τους θέση είτε το φθινόπωρο είτε την άνοιξη, σε δροσερά και ημισκιασμένα μέρη που προάγουν την ανάπτυξή τους.

Από τα είδη που καλλιεργούνται πιο συχνά, ξεχωρίζουν τα εξής:

• Σαξιφράγκα η κυμβαλαρία (Saxifraga cymbalaria)
• Σαξιφράγκα η κισσοειδής (Saxifraga hederacea)
• Σαξιφράγκα η χουετιανή (Saxifraga huetiana)
• Σαξιφράγκα η σιβθόρπειος (Saxifraga sibthorpii)

Όλα αυτά τα είδη παρουσιάζουν πολλές ομοιότητες, με φύλλα που είναι νεφροειδή ή καρδιόσχημα και καλύπτονται από μια ελαφριά χνουδωτή υφή.

Τμήμα Δακτυλοειδές (Dactyloides)

Στην κατηγορία αυτή ανήκουν φυτά που είναι ιδιαίτερα δημοφιλή για τη διακόσμηση ανθόκηπων, χάρη στην εντυπωσιακή εμφάνιση και την υφή των φύλλων τους. Τα φύλλα τους έχουν χαρακτηριστική έντονη διαίρεση και σχηματίζουν συμπαγείς, εξαιρετικά χαμηλές τούφες, οι οποίες θυμίζουν μικρά «μαξιλαράκια» ή ακόμη και βρύα, προσδίδοντας μοναδική αισθητική στον κήπο.

Τα φυτά αυτά είναι αειθαλή, εξασφαλίζοντας έτσι διαρκή πράσινη κάλυψη, και παράγουν άνθη σε αποχρώσεις του λευκού, του ροζ ή του κόκκινου. Τα άνθη τους εμφανίζονται οργανωμένα σε αραιές ταξιανθίες, δημιουργώντας έναν διακριτικό και κομψό διάκοσμο.

Αυτά τα είδη ευδοκιμούν σε δροσερά εδάφη και προτιμούν ηλιόλουστες θέσεις ή μέρη με ελαφριά σκιά. Είναι ιδανικά για χρήση σε βραχόκηπους, καθώς και για τη δημιουργία μπορντούρων, προσφέροντας ποικιλία και υφή στο τοπίο.

Παρακάτω αναφέρονται ορισμένα από τα είδη που καλλιεργούνται ευρέως και ξεχωρίζουν για την καλλωπιστική τους αξία.

Σαφιφράγκα η υπνοειδής (Saxifraga hypnoeides)

Πρόκειται για φυτό επικάλυψης που δημιουργεί χλοοτάπητες χαμηλού ύψους, κυμαινόμενου από 10 έως 30 εκατοστά. Το είδος αυτό ξεχωρίζει για τα λευκά άνθη του, τα οποία αναπτύσσονται σε φόβες, χαρίζοντας μια κομψή και διακριτική ομορφιά. Παρόλα αυτά, δεν είναι ανθεκτικό σε ασβεστώδη εδάφη, επομένως η καλλιέργειά του προτείνεται σε εδάφη πυριτικά ή όξινα για καλύτερη ανάπτυξη και υγεία του φυτού.

Σαξιφράγκα η μοσχάτη (Saxifraga moschata)

Αυτό το είδος επικάλυψης φτάνει σε ύψος μόλις 2-8 εκατοστά και κατάγεται από τη Μικρά Ασία, τον Καύκασο, καθώς και περιοχές της κεντρικής και νότιας Ευρώπης. Τα φύλλα του έχουν λαμπερό πράσινο χρώμα και σχηματίζουν εντυπωσιακούς θυσάνους, πλάτους 30-40 εκατοστών. Τα άνθη του ποικίλλουν σε χρώμα από λευκό έως κίτρινο και εμφανίζονται σε βοτρυοειδείς ταξιανθίες από τον Μάιο έως τον Ιούλιο.
Το είδος περιλαμβάνει πολλές αξιόλογες ποικιλίες, όπως:

• «Συμπαγής» (Compacta): Ξεχωρίζει για τα έντονα πράσινα, σμαραγδένια φύλλα και τα αστεροειδή άνθη της.
• «Μελανοπόρφυρη» (Atropurpurea): Διακρίνεται για τα κόκκινα άνθη της, τα οποία οργανώνονται σε πυκνούς βότρεις, δημιουργώντας εντυπωσιακή εικόνα.
• «Χρυσό Ύφασμα» (Cloth of Gold): Είναι αειθαλής ποικιλία με κίτρινα φύλλα που προσθέτουν μοναδική ζωντάνια σε κάθε κήπο.

Υβρίδιο Saxifraga x «Pixie»

Το Saxifraga x «Pixie» είναι ένα νάνο υβρίδιο με κηπευτική προέλευση, που φτάνει σε ύψος μόλις 5 εκατοστά. Σχηματίζει μια πυκνή τούφα με πλάτος 30-35 εκατοστά, προσδίδοντας ιδιαίτερο χαρακτήρα στο τοπίο. Τα άνθη του έχουν βαθύ κόκκινο χρώμα και πέταλα που γυρίζουν προς τα έξω, προσδίδοντας μια παιχνιδιάρικη εμφάνιση. Η περίοδος άνθισης του φυτού είναι από τον Απρίλιο έως τον Μάιο, κάνοντάς το μια εξαιρετική επιλογή για την άνοιξη.

Τμήμα Ευαειζωονία (Euaizoonia)

Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται φυτά που έχουν την ικανότητα να αναπτύσσονται σε αντίξοες συνθήκες, όπως στις ρωγμές των βράχων, στις ξερολιθιές και στα πλακόστρωτα. Τα φυτά αυτά σχηματίζουν ασημόχρωμους ρόδακες, οι οποίοι καλύπτονται από ένα λεπτό στρώμα ασβεστούχων αλάτων, δημιουργώντας μια μοναδική και εντυπωσιακή υφή.

Χαρακτηρίζονται από την εύκολη ανάπτυξή τους και την ικανότητα να σχηματίζουν πυκνές νησίδες ή χλοοτάπητες, που αποκτούν ιδιαίτερη διακοσμητική αξία κατά την περίοδο της ανθοφορίας. Τα άνθη τους είναι αστεροειδή, οργανωμένα σε φόβες, και εντυπωσιακά λόγω του μεγάλου μεγέθους τους. Συνήθως έχουν λευκό χρώμα, προσδίδοντας μια κομψή και καθαρή αισθητική στο περιβάλλον τους.

Ανάμεσα στα πιο διαδεδομένα είδη αυτής της κατηγορίας, ξεχωρίζουν τα εξής:

Σαξιφράγκα το αείζωον (Saxifraga Aizoon)

Γνωστή και ως Σαξιφράγκα σεμπερβίβα, αυτό το είδος κατάγεται από τις ορεινές περιοχές της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής. Το ύψος του φτάνει περίπου τα 30 εκατοστά, καθιστώντας το μέτριου μεγέθους φυτό για την κατηγορία του. Χαρακτηριστικό του είναι τα επιμήκη-λογχοειδή φύλλα του, με ασημοπράσινη απόχρωση, τα οποία προσθέτουν μια ιδιαίτερη λάμψη στο τοπίο. Τα λουλούδια του είναι λευκά, αστεροειδή και οργανωμένα σε φόβες. Ανθίζουν από τον Μάιο έως τον Αύγουστο, προσφέροντας μια μακρά περίοδο ανθοφορίας.

Υβρίδιο Saxifraga x burnatii

Το Saxifraga x burnatii είναι ένα κηπευτικό υβρίδιο που διακρίνεται για το χαμηλό του ύψος, μόλις 10-15 εκατοστά, ενώ μπορεί να αναπτυχθεί σε πλάτος 30 εκατοστά, σχηματίζοντας πυκνά χαμηλά φυτά. Τα φύλλα του είναι ωοειδή-λογχοειδή, με ασημοπράσινη απόχρωση, και οργανώνονται σε όμορφους ρόδακες. Τα άνθη του, λευκά και οργανωμένα σε φόβες, ανοίγουν τον Ιούνιο πάνω σε κόκκινα στελέχη, προσθέτοντας μια μοναδική αντίθεση χρωμάτων.

Σαξιφράγκα η κοτυληδών (Saxifraga cotyledon)

Αυτό το είδος προέρχεται από την Ευρώπη και είναι αρκετά εντυπωσιακό λόγω του μεγάλου του ύψους, που φτάνει τα 70 εκατοστά, και του πλάτους του, που κυμαίνεται στα 30-35 εκατοστά. Σχηματίζει ρόδακες από κοντά, ωοειδή-επιμήκη φύλλα, τα οποία έχουν βαθυπράσινο χρώμα και καλύπτονται στις άκρες τους με μια ασβεστώδη επίστρωση. Τα άνθη του είναι μεγάλα, λευκά και οργανωμένα σε πυραμιδοειδείς φόβες μήκους 60 εκατοστών. Ιδιαίτερη είναι η ποικιλία «Southside Seedling», η οποία φτάνει σε ύψος 30 εκατοστών και φέρει λευκά λουλούδια με κόκκινες κηλίδες, οργανωμένα σε τοξοειδείς φόβες.

Σαξιφράγκα η μακρόφυλλος (Saxifraga longifolia)

Προερχόμενη από τα Πυρηναία, η Σαξιφράγκα η μακρόφυλλος είναι από τα ψηλότερα είδη της κατηγορίας της, με ύψος που φτάνει τα 50 εκατοστά και διάμετρο τα 30 εκατοστά. Διαθέτει κοντά, ταινιοειδή φύλλα με ασημοπράσινη απόχρωση, τα οποία οργανώνονται με τάξη σε εντυπωσιακούς ρόδακες. Τα λουλούδια του φυτού είναι λευκά, μερικές φορές διακοσμημένα με πορφυρές κηλίδες, και οργανώνονται σε μεγάλες πυραμιδοειδείς φόβες. Ανθίζουν τον Ιούνιο, αλλά η άνθιση έρχεται συνήθως μόνο αφού περάσουν 3-5 χρόνια από τη μεταφύτευση. Μετά την ανθοφορία, το φυτό συνήθως ολοκληρώνει τον κύκλο ζωής του και πεθαίνει, προσδίδοντας μια ιδιαίτερη μοναδικότητα στον βιολογικό του κύκλο.

Τμήμα Τραγίσκος (Hirculus)

Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει φυτά επικάλυψης, τα οποία ευδοκιμούν κυρίως σε πολύ υγρά και τυρφώδη εδάφη, αποτελώντας χαρακτηριστικά είδη που απαντούν αυτοφυή σε περιοχές με ιδιαίτερες συνθήκες υγρασίας. Για τη σωστή ανάπτυξή τους, συχνά καλλιεργούνται σε αλπικά θερμοκήπια, όπου προσομοιώνονται οι φυσικές συνθήκες του περιβάλλοντός τους.

Τα φυτά αυτά έχουν έρπουσα ανάπτυξη, σχηματίζοντας πυκνά καλύμματα στο έδαφος. Τα φύλλα τους είναι ακέραια και διακρίνονται για την απλότητα και την κομψότητά τους, ενώ τα λουλούδια τους, που είναι έντονου κίτρινου χρώματος, ανθίζουν είτε την άνοιξη είτε το φθινόπωρο, ανάλογα με το είδος και τις περιβαλλοντικές συνθήκες. Το πιο καλλιεργημένο και γνωστό είδος αυτής της κατηγορίας είναι η Σαξιφράγκα η βρουνονιάνειος (Saxifraga bruniniana).

Τμήμα Καμπσία, Ενγκλερία (Kabschia, Engleria)

Αυτή η κατηγορία φυτών περιλαμβάνει ανθεκτικά είδη επικάλυψης, τα οποία διακρίνονται για τα γκριζοπράσινα ή αργυρόχρωμα φύλλα τους, που είναι οργανωμένα σε ρόδακες και καλύπτονται με ένα χαρακτηριστικό ασβεστώδες στρώμα (κρούστα). Τα φυτά αυτά παρουσιάζουν αξιοσημείωτη ομοιότητα με τα είδη που ανήκουν στο τμήμα Ευασιζωνία (Euaizzonia), ενώ αποτελούν δημοφιλή επιλογή για διακόσμηση κήπων λόγω της αισθητικής τους και της ανθεκτικότητάς τους.Ανάμεσα στα πιο διακοσμητικά είδη περιλαμβάνονται:

Υβρίδιο Saxifraga x apiculata

Αυτό το υβρίδιο διαθέτει λογχοειδή φύλλα με πράσινη-υπόλευκη απόχρωση. Φτάνει σε ύψος περίπου 10 εκατοστών και σε διάμετρο 30-45 εκατοστών, σχηματίζοντας πυκνές τούφες («μαξιλάρια»). Τα κίτρινα λουλούδια του εμφανίζονται τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο. Περιλαμβάνει την ποικιλία «Λευκή» (Alba), η οποία φέρει λευκά λουλούδια.

Σαξιφράγκα η βουρσεριανή (Saxifraga burseriana)

Αυτό το είδος, γνωστό και ως «κέρθρινη σαφιφράγκα», είναι πρώιμης ανθοφορίας και προέρχεται από τις ανατολικές Άλπεις. Αναπτύσσεται σε ύψος 5 εκατοστών και πλάτος 30 εκατοστών, σχηματίζοντας πυκνές και επίπεδες τούφες. Τα φύλλα του είναι λογχοειδή και ασημόγκριζα, ενώ τα άσπρα λουλούδια του, που αναπτύσσονται σε κόκκινα στελέχη, ανθίζουν Φεβρουάριο-Μάρτιο. Οι ποικιλίες περιλαμβάνουν τη «Θειαφένια» (Sulphurea) με ωχροκίτρινα λουλούδια, την «Γκλόρια» (Gloria) και τη «Brookside», που φέρουν μεγάλα άσπρα λουλούδια, καθώς και τη «Μεγάλη Κίτρινη» (Major lutea), η οποία διαθέτει εντυπωσιακά κίτρινα λουλούδια.

Σαξιφράγκα η γκριζεμπάχειος (Saxifraga grisebachii)

Είδος που προέρχεται από την Ελλάδα, τη Γιουγκοσλαβία και την Αλβανία. Φτάνει σε ύψος 15-20 εκατοστών και πλάτος 20-30 εκατοστών. Έχει επιμήκη-λογχοειδή φύλλα με ασημοπράσινο χρώμα και ασβεστώδη επίστρωση, οργανωμένα σε πλατύ ρόδακα. Τα λουλούδια του, σε σχήμα καμπάνας, φέρουν κόκκινους κάλυκες και ροδόχρωμη στεφάνη, ενώ σχηματίζονται σε χνουδωτά στελέχη που αναπτύσσονται από τον ρόδακα. Η ποικιλία «Wisley Variety» φέρει στελέχη και κάλυκες σε πιο φωτεινές αποχρώσεις και είναι ιδιαίτερα εύρωστη.

Υβρίδιο Saxifraga x haagii

Ανθεκτικό υβρίδιο, που φτάνει σε ύψος 7-8 εκατοστών και πλάτος 20-30 εκατοστών. Διαθέτει γραμμοειδή, βαθυπράσινα φύλλα και αστεροειδή, έντονα κίτρινα λουλούδια, τα οποία εμφανίζονται σε βότρεις από τον Μάρτιο μέχρι τον Μάιο.

Υβρίδιο Saxifraga x Kewensis

Υβρίδιο κηπευτικής προέλευσης, ύψους 7-10 εκατοστών και πλάτους 30 εκατοστών. Τα φύλλα του είναι σφηνοειδή, με γκριζοπράσινη απόχρωση, και σχηματίζουν ρόδακα. Τα λουλούδια του είναι ρόδινα και ανθίζουν κατά τους μήνες Φεβρουάριο και Μάρτιο, σχηματίζοντας σκιάδια.

Σαξοφράγκα η ιώδης (Saxifraga lilauna)

Αυτό το είδος προέρχεται από τα Ιμαλάια και φτάνει σε ύψος μόλις 2-3 εκατοστών, ενώ εξαπλώνεται σε πλάτος έως 30 εκατοστών. Προτιμά εδάφη που δεν είναι ασβεστώδη. Τα σφηνοειδή φύλλα του σχηματίζουν πολύ συμπαγείς τούφες, ενώ τα ιώδη λουλούδια του ανθίζουν Μάρτιο-Απρίλιο.

Τμήμα Νεφρόφυλλο (Nephroplyllum)

Το τμήμα αυτό περιλαμβάνει ποώδη, φυλλοβόλα φυτά που ξεχωρίζουν για την ιδιαίτερη εμφάνισή τους. Σε αντίθεση με άλλα είδη, δεν σχηματίζουν χλοοτάπητες και συχνά διαθέτουν έλλοβα φύλλα με χαρακτηριστική υφή και σχήμα. Τα λουλούδια τους είναι συνήθως λευκά και προσφέρουν μια διακριτική αλλά κομψή διακοσμητική αξία. Ο πολλαπλασιασμός τους γίνεται πολύ εύκολα με βολβίδια, γεγονός που τα καθιστά ιδανική επιλογή για κήπους που απαιτούν χαμηλή συντήρηση.

Σαξιφράγκα η κοκκώδης (Saxifraga granulata)

Ένα από τα πιο γνωστά και διαδεδομένα είδη αυτού του τμήματος είναι η Saxifraga granulata, που κατάγεται από την Ευρώπη. Το φυτό αυτό αναπτύσσεται σε ύψος και πλάτος περίπου 30 εκατοστών, καθιστώντας το κατάλληλο για μικρούς χώρους ή για χρήση σε συνθέσεις με άλλα είδη.

Τα φύλλα του είναι γκριζοπράσινα, με νεφροειδές σχήμα, και αρχίζουν να ξεραίνονται σταδιακά από το καλοκαίρι, υποδηλώνοντας την εποχικότητα του φυτού. Τα λουλούδια του, λευκά και κυπελλοειδή, εμφανίζονται σε φυλλώδη στελέχη, που προσδίδουν ύψος και κομψότητα. Η περίοδος ανθοφορίας του εκτείνεται από τον Μάρτιο έως τον Ιούνιο, προσφέροντας χρώμα και ενδιαφέρον στο τοπίο την άνοιξη.

Το είδος αυτό προτιμά υγρά εδάφη, γεγονός που το καθιστά ιδανικό για περιοχές με υψηλή υγρασία ή για καλλιέργεια κοντά σε πηγές νερού. Μια ιδιαίτερη ποικιλία του είναι η «Διπλανθής» (Flore Pleno), η οποία ξεχωρίζει για τα διπλά της λουλούδια, προσφέροντας πλουσιότερη και πιο εντυπωσιακή εμφάνιση.

Τμήμα Ρομπερτσονία (Robertsonia)

Το συγκεκριμένο τμήμα περιλαμβάνει αειθαλή φυτά που χαρακτηρίζονται από τα δερματώδη, ελασματοειδή και οδοντωτά φύλλα τους, τα οποία σχηματίζουν χαρακτηριστικούς ρόδακες. Τα φύλλα αυτά έχουν ωοειδές σχήμα και δημιουργούν έναν πυκνό θρόισμα φυλλώματος που παραμένει όμορφο καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Τα φυτά αυτά παράγουν μικρά, αλλά εντυπωσιακά λευκά λουλούδια, τα οποία συχνά φέρουν κόκκινες ή κίτρινες κηλίδες και εμφανίζονται σε ομάδες ή μικρές συστάδες, προσδίδοντας χρώμα και ζωντάνια στους χώρους όπου φυτεύονται.

Τα φυτά αυτού του τύπου αναπτύσσονται με μεγάλη ευκολία σε δροσερά και γόνιμα εδάφη, που προσφέρουν τις βέλτιστες συνθήκες για την ανάπτυξή τους. Επίσης, προτιμούν ελαφρώς σκιαζόμενα μέρη, γεγονός που τα καθιστά κατάλληλα για περιοχές του κήπου που δεν εκτίθενται άμεσα στον έντονο ήλιο. Αυτά τα φυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν με επιτυχία σε διακοσμητικά έργα, όπως μπορντούρες γύρω από μονοπάτια ή σε περιοχές που θέλουν να αποκτήσουν μία φυσική, πράσινη κάλυψη, καθώς επίσης και για τη δημιουργία χλοοτάπητων.

Το πιο διακοσμητικό και διαδεδομένο είδος αυτής της κατηγορίας είναι η Σαξιφράγκα η σκιερή (Saxifraga umbrosa), η οποία έχει δημιουργήσει πολλές ποικιλίες, καθιστώντας την μια εξαιρετική επιλογή για όμορφους και εντυπωσιακούς κήπους. Το φυτό αυτό όχι μόνο προσφέρει ενδιαφέρον με την εμφάνιση των φύλλων και των λουλουδιών του, αλλά είναι και εξαιρετικά εύκολο στην καλλιέργεια, καθώς προσαρμόζεται εύκολα σε διαφορετικές κλιματολογικές συνθήκες.

Σαξιφράγκα η σκιερή (Saxifraga umbrosa)

Το φυτό αυτό έχει ως φυσικό τόπο καταγωγής τα Πυρηναία, όπου αναπτύσσεται φυσικά. Το ύψος και το πλάτος του φτάνουν τα 30-40 εκατοστά, καθιστώντας το ένα μέτριου μεγέθους είδος που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για διάφορους διακοσμητικούς σκοπούς στον κήπο. Τα φύλλα του είναι σπατουλοειδή, δηλαδή έχουν σχήμα που μοιάζει με σπάτουλα, ελαφρώς σαρκώδη και παχιά. Αυτά τα χαρακτηριστικά φύλλα σχηματίζουν ρόδακες, δηλαδή συμπαγείς και κυκλικούς σχηματισμούς, που ενισχύουν την αισθητική του αξία.

Η περίοδος ανθοφορίας του ξεκινά τον Μάιο, όταν το φυτό παράγει μικρά, αλλά εξαιρετικά κομψά αστεροειδή λουλούδια με ρόδινη απόχρωση. Αυτά τα λουλούδια προσδίδουν στο φυτό μια ιδιαίτερα ευχάριστη και διακριτική εμφάνιση, καθιστώντας το ιδανικό για χρήση σε παρτέρια, μπορντούρες ή ακόμα και ως μέρος ενός βραχόκηπου.

Αυτό το είδος περιλαμβάνει διάφορες ποικιλίες, καθεμία με ξεχωριστά χαρακτηριστικά. Η ποικιλία «Πρυμουλοειδής» (Primuloides) είναι νάνα και παράγει ρόδινα λουλούδια, τα οποία την καθιστούν ιδιαίτερα δημοφιλή σε μικρούς κήπους ή χώρους με περιορισμένο διαθέσιμο χώρο. Η ποικιλία «Ποικιλόχρωμη» (Variegata) διακρίνεται για τα φύλλα της, τα οποία φέρουν ακανόνιστες κίτρινες κηλίδες, προσδίδοντας έναν μοναδικό πολυχρωματικό χαρακτήρα στο φυτό. Η «Ποικιλία Έλλιοτ» (Elliot’s Variety) ξεχωρίζει για τα σκούρα κόκκινα λουλούδια της, τα οποία εμφανίζονται ενωμένα σε φόβες, δημιουργώντας ένα πιο έντονο οπτικό αποτέλεσμα.

Ένα ακόμη ενδιαφέρον χαρακτηριστικό του είδους είναι η ικανότητά του να δημιουργεί υβρίδια. Ένα από αυτά, το Saxifraga x urbicum, προέκυψε από τη διασταύρωση του συγκεκριμένου είδους με τη Σαξιφράγκα τη σπατουλοειδή (Saxifraga spathularis). Το υβρίδιο αυτό μοιάζει αρκετά με το τυπικό είδος, αλλά έχει ορισμένα πλεονεκτήματα που το καθιστούν πιο δημοφιλές. Είναι πιο εύρωστο, παρουσιάζει μεγαλύτερους ρόδακες με πιο μεγάλα φύλλα, έχει μακρύτερα στελέχη και τα χρώματα των λουλουδιών του είναι πιο ζωντανά και έντονα.

Τμήμα Μισχοπέταλο (Miscopetalum)

Αυτή η ομάδα φυτών περιλαμβάνει ποώδη, φυλλοβόλα είδη που χαρακτηρίζονται από την ανάπτυξη όρθιων θυσάνων, οι οποίοι φτάνουν σε ύψος από 20 έως 40 εκατοστά. Οι θύσανοι αυτοί σχηματίζουν μια κομψή και συμπαγή δομή, προσδίδοντας στο φυτό μια ευχάριστη εμφάνιση. Τα φύλλα τους είναι ωοειδή, με χαρακτηριστικά οδοντωτές παρυφές, και δημιουργούν μια ενδιαφέρουσα υφή, ιδανική για διακοσμητική χρήση σε διάφορους τύπους κήπων.

Τα φυτά της κατηγορίας αυτής παράγουν λουλούδια λευκά, με λεπτές κόκκινες κηλίδες που τα στολίζουν και προσδίδουν μια πινελιά χρώματος. Τα λουλούδια αυτά εμφανίζονται ενωμένα σε φόβες, σχηματίζοντας ομάδες που αναδεικνύουν την ομορφιά και τη συμμετρία της ανθοφορίας. Η περίοδος άνθισής τους τα καθιστά μια εξαιρετική επιλογή για την ενίσχυση της αισθητικής ενός σκιερού κήπου.

Ανάμεσα στα είδη που ανήκουν σε αυτήν την ομάδα ξεχωρίζει η Σαξιφράγκα η στρογγυλόφυλλη (Saxifraga rotundifolia), ένα από τα πιο διαδεδομένα και γνωστά είδη του γένους. Αυτό το φυτό έχει την καταγωγή του από την Ευρώπη, όπου ευδοκιμεί φυσικά σε δροσερά, υγρά και ελαφρώς σκιαζόμενα περιβάλλοντα. Συχνά συναντάται κάτω από δασικά δέντρα ή κοντά σε ρυάκια, όπου το έδαφος διατηρεί την απαραίτητη υγρασία για την ανάπτυξή του. Η ικανότητά του να προσαρμόζεται σε τέτοια περιβάλλοντα το καθιστά ιδιαίτερα δημοφιλές για χρήση σε κήπους με παρόμοιες συνθήκες.

Το συγκεκριμένο είδος έχει την ευχάριστη ιδιότητα να πολλαπλασιάζεται φυσικά με σπόρους, χωρίς να απαιτείται ιδιαίτερη φροντίδα από τον καλλιεργητή. Αυτή η αυτοφυής διάδοση συμβάλλει στην εξάπλωσή του σε κατάλληλους χώρους, καθιστώντας το ιδανικό για τη δημιουργία φυσικών τοπίων ή για τη φύτευση σε λιγότερο προσβάσιμες περιοχές.

Τμήμα Βορεόφιλος (Boraphila)

Περιλαμβάνει είδη που αναπτύσσουν όρθια στελέχη, τα οποία υψώνονται κομψά πάνω από τη βάση του φυτού. Τα φύλλα τους είναι δερματώδη, με ιδιαίτερα ανθεκτική υφή, και σχηματίζουν ρόδακες που βρίσκονται στη βάση του φυτού, δημιουργώντας μια αισθητική που θυμίζει φυσική συμμετρία. Αυτή η χαρακτηριστική δομή των φύλλων όχι μόνο προσφέρει ομορφιά, αλλά εξυπηρετεί και λειτουργικά την αποθήκευση υγρασίας, καθιστώντας το φυτό ανθεκτικό σε μέτρια ξηρασία.

Τα λουλούδια αυτών των φυτών είναι λευκά, στολισμένα με διακριτικά κίτρινα στίγματα που προσδίδουν μια ζωντάνια στο σύνολο της εμφάνισης. Τα άνθη σχηματίζουν πυκνούς στάχεις, που υψώνονται πάνω από τα φύλλα, προσφέροντας μια ιδιαίτερη υφή στο φυτό κατά την περίοδο της ανθοφορίας του.

Τα φυτά αυτά καλλιεργούνται σχετικά σπάνια, καθώς δεν είναι τα πλέον διακοσμητικά είδη και επιπλέον είναι αρκετά ευαίσθητα. Ωστόσο, η καλλιέργειά τους σε κατάλληλες συνθήκες μπορεί να είναι πολύ ικανοποιητική. Προτιμούν τα ελαφρώς σκιερά μέρη, όπου προστατεύονται από την υπερβολική ηλιακή ακτινοβολία. Απαιτούν εδάφη γόνιμα, δροσερά και πολύ υγρά, καθώς η ανάπτυξή τους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την επαρκή παροχή νερού και θρεπτικών συστατικών.

Αυτά τα φυτά είναι κατάλληλα για φύτευση σε βραχόκηπους, όπου μπορούν να προσθέσουν έναν διακριτικό χαρακτήρα με τη μοναδική δομή τους. Από τα πιο γνωστά είδη της ομάδας αυτής, αξίζει να αναφέρουμε τη Σαξιφράγκα τη χιονώδη (Saxifraga nivalis), τη Σαξιφράγκα την πανσυλβανική (Saxifraga pennsylvanica) και τη Σαξιφράγκα την αστεροειδή (Saxifraga stellaris).

Τμήμα Πορφύριον (Porhyrion)

Αυτή η ομάδα περιλαμβάνει φυτά που χαρακτηρίζονται από την ευαισθησία τους στις συνθήκες ανάπτυξης, με πιο χαρακτηριστικό είδος τη Σαξιφράγκα με αντίθετα φύλλα (Saxifraga oppositifolia), που είναι και το πλέον διαδεδομένο στην καλλιέργεια μεταξύ των φυτών αυτού του τύπου.

Σαξιφράγκα με φύλλα αντίθετα (Saxifraga oppositifolia)

Πρόκειται για ένα φυτό επικαλύψεως, ιδανικό για τη δημιουργία χαμηλού χλοοτάπητα, με έρποντες βλαστούς που προσφέρουν μια εντυπωσιακή πυκνότητα. Κατάγεται από τις ψυχρές περιοχές της βόρειας Ασίας, της βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης, γεγονός που εξηγεί την προτίμησή του σε δροσερά περιβάλλοντα. Αναπτύσσεται χαμηλά, με ύψος μόλις 2-3 εκατοστά, ενώ η διάμετρός του μπορεί να φτάσει τα 30-60 εκατοστά, καλύπτοντας γρήγορα μεγάλες επιφάνειες.

Τα φύλλα του είναι αντίθετα, με σχήμα που ποικίλει από ωοειδές έως ωοειδές-σφηνοειδές, και αποτελούν χαρακτηριστικό γνώρισμα του φυτού. Τα λουλούδια του έχουν κυπελλοειδές σχήμα και είναι διαθέσιμα σε μια ποικιλία χρωμάτων, από λευκό έως έντονο πορφυρό. Η ανθοφορία είναι μακράς διαρκείας, εκτείνεται από τον Απρίλιο έως τον Ιούλιο, και προσδίδει ένα έντονο χρώμα στην εμφάνιση του φυτού.

Οι ποικιλίες που καλλιεργούνται είναι:

• «Λευκή» («Alba»): Αυτή η ποικιλία είναι λιγότερο εύρωστη σε σχέση με το τυπικό είδος και παράγει λευκά λουλούδια. Καλλιεργείται σε εδάφη εμπλουτισμένα με τύρφη ή φυλλόχωμα, που εξασφαλίζουν την καλύτερη ανάπτυξή της.
• «Λαμπρή» («Splendens»): Αυτή η ποικιλία έχει πορφυρόχρωμα λουλούδια που είναι μεγαλύτερα σε μέγεθος από τα λουλούδια του τυπικού είδους, δίνοντας στο φυτό μια πιο έντονη εμφάνιση και μεγαλύτερη εντυπωσιακότητα.

Τμήμα Ξανθίζωον (Xanthizoon)

Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνεται ένα μόνο είδος, η Σαξιφράγκα η αειζωοειδής (Saxifraga aizoides), ένα εξαιρετικά διακοσμητικό φυτό επικαλύψεως που ξεχωρίζει για την αισθητική του και την προσαρμοστικότητα του σε υγρά περιβάλλοντα. Το φυτό αυτό έχει χαμηλό ύψος, φτάνοντας έως τα 10 εκατοστά, γεγονός που το καθιστά ιδανικό για τη δημιουργία φυσικών καλυμμάτων εδάφους.

Η Σαξιφράγκα η αειζωοειδής ενδείκνυται ιδιαίτερα για καλλιέργεια σε περιοχές με υγρό περιβάλλον, όπως κοντά σε όχθες ποταμών, λιμνών ή ρυακιών. Ωστόσο, μπορεί να ευδοκιμήσει εξίσου καλά σε δροσερά εδάφη, αρκεί να υπάρχει καλή αποστράγγιση. Τα φύλλα του φυτού είναι λογχοειδή, με πλούσιο βαθυπράσινο χρώμα, που παραμένει ζωηρό καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.  Κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου, το φυτό αποκαλύπτει τη διακοσμητική του δύναμη μέσα από τα εντυπωσιακά του άνθη. Τα λουλούδια έχουν έντονα κίτρινα ή πορτοκαλί χρώματα, δημιουργώντας μία όμορφη αντίθεση με το φύλλωμα.

Τμήμα Δίπτερα (Deptera)

Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται στολωνοφόρα φυτά επικαλύψεως ή έρποντα, με αρκετά μεγάλα στρογγυλά φύλλα. Έχουν άσπρα λουλούδια με δύο πέταλα πιο μακριά από τα άλλα. Ανθίζει το καλοκαίρι. Είναι σχετικά ανθεκτικά φυτά, αλλά κατά τη διάρκεια του χειμώνα πρέπει να προστατεύονται από το κρύο. Καλλιεργούνται στο ύπαιθρο, σε δροσερά, γόνιμα και σκιερά εδάφη ή σε κρεμαστές γλάστρες σαν φυτά εσωτερικών χώρων. Το πιο διαδομένο είδος είναι η Σαξιφράγκα η στελεχώδης (Saxifraga sarmentosa).

Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται φυτά με στόλνες ή έρποντα χαρακτηριστικά, τα οποία αποτελούν εξαιρετική επιλογή για κάλυψη εδάφους ή για διακοσμητική φύτευση σε κρεμαστές γλάστρες. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά γνωρίσματα των λουλουδιών τους είναι η ασυμμετρία τους, καθώς δύο από τα πέταλα είναι μακρύτερα από τα υπόλοιπα. Η ανθοφορία τους λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, φωτίζοντας τους χώρους με τα λευκά τους άνθη.

Πρόκειται για φυτά αρκετά ανθεκτικά, αλλά απαιτούν προσοχή κατά τους χειμερινούς μήνες, καθώς η έκθεση στο έντονο κρύο μπορεί να τα επηρεάσει αρνητικά. Για το λόγο αυτό, συχνά καλλιεργούνται σε προφυλαγμένες θέσεις, όπως σε δροσερά, σκιερά και γόνιμα εδάφη, όπου μπορούν να αναπτυχθούν άνετα. Εναλλακτικά, είναι εξίσου κατάλληλα για φύτευση σε γλάστρες εσωτερικών χώρων, όπου δημιουργούν εντυπωσιακή διακόσμηση όταν τοποθετούνται σε αναρτημένες θέσεις. Το πιο διαδεδομένο είδος είναι η Σαξιφράγκα η στελεχώδης (Saxifraga sarmentosa).

Σαξιφράγκα η στελεχώδης (Saxifraga sarmentosa)

Γνωστή και με την εναλλακτική ονομασία Σαξιφράγκα η στολωνοφόρος (Saxifraga stolonifera), το είδος αυτό είναι ιδιαίτερα δημοφιλές για την θυσανώδη μορφή του και τις εντυπωσιακές στολώνες του. Προέρχεται από την Ασία και αναπτύσσεται μεσαίου ύψους, φτάνοντας περίπου τα 20-30 εκατοστά, ενώ η διάμετρος της συστάδας του μπορεί να υπερβεί τα 30 εκατοστά. Οι στόλνες του, που είναι λεπτές, νήματόμορφες και βαμμένες σε αποχρώσεις του κόκκινου, αποτελούν κύριο χαρακτηριστικό του φυτού. Αυτές συχνά έχουν σημαντικό μήκος και παράγουν νέα φυτά, καθιστώντας το είδος εύκολο στον πολλαπλασιασμό.

Τα φύλλα του είναι στρογγυλά και φέρουν εντυπωσιακές αργυρές νευρώσεις στην επάνω επιφάνεια, ενώ η κάτω επιφάνεια έχει κοκκινωπές αποχρώσεις. Κατά την περίοδο Ιουλίου-Αυγούστου, το φυτό ανθίζει, σχηματίζοντας αραιές βοτρυοειδείς ταξιανθίες που αποτελούνται από αστεροειδή, λευκά άνθη, ενισχύοντας την κομψότητά του.

Στο είδος αυτό ανήκει και η ποικιλία «Τρίχρωμη» (Tricolor), που ξεχωρίζει για τα φύλλα της, τα οποία παρουσιάζουν ποικιλόχρωμες αποχρώσεις, με ωχροκίτρινες και ρόδινες πινελιές. Αυτή η ποικιλία, αν και λιγότερο εύρωστη από το τυπικό είδος, είναι εξαιρετικά διακοσμητική και συνιστάται για καλλιέργεια σε σκιερές, προφυλαγμένες τοποθεσίες ή σε γλάστρες. Ως φυτό εσωτερικού χώρου, αποδίδει εξαιρετικά όταν φυτεύεται σε κρεμαστά δοχεία, δημιουργώντας έναν μοναδικό, κομψό διάκοσμο.

Τεχνική της καλλιέργειας της Σαξιφράγκας

Οι σαξιφράγκες είναι γενικά εύκολα στην καλλιέργειά τους, γεγονός που τα καθιστά ιδανικά για φύτευση σε βραχόκηπους. Προσαρμόζονται εύκολα σε διαφορετικές συνθήκες, αρκεί να διασφαλίζεται κατάλληλη αποστράγγιση του εδάφους και η σωστή επιλογή της θέσης φύτευσης.

Η κατάλληλη περίοδος για τη φύτευση των περισσότερων ειδών σαξιφράγκας είναι το φθινόπωρο, συγκεκριμένα κατά τους μήνες Σεπτέμβριο και Οκτώβριο, ή εναλλακτικά την άνοιξη, κατά τον Μάρτιο. Ωστόσο, υπάρχει μια σημαντική εξαίρεση στον γενικό αυτό κανόνα: το είδος Σαξιφράγκα η φορτούνειος (Saxifraga fortunei). Αυτό το ιδιαίτερο είδος προτιμά να φυτεύεται λίγο αργότερα, όταν οι καιρικές συνθήκες είναι πιο ευνοϊκές για την εγκατάστασή του. Συγκεκριμένα, συνιστάται η φύτευσή του στην οριστική του θέση κατά τον Απρίλιο.

Πολλαπλασιασμός της Σαξιφράγκας

Ο πολλαπλασιασμός των σαξιφραγκών μπορεί να επιτευχθεί με διάφορους τρόπους, εξασφαλίζοντας την παραγωγή νέων φυτών με επιτυχία και αποτελεσματικότητα. Η πιο κοινή μέθοδος πολλαπλασιασμού είναι η διαίρεση των θυσάνων της βάσεως. Η διαδικασία αυτή πραγματοποιείται αμέσως μετά την ανθοφορία, όταν το φυτό έχει ολοκληρώσει τον κύκλο άνθησής του και είναι έτοιμο να ανανεωθεί. Τα τμήματα που διαχωρίζονται φυτεύονται απευθείας στην οριστική τους θέση, γεγονός που εξοικονομεί χρόνο και εξασφαλίζει την άμεση ανάπτυξη του φυτού.

Παρόλα αυτά, η πιο αξιόπιστη και αποδοτική μέθοδος πολλαπλασιασμού είναι η χρήση μοσχευμάτων. Ειδικότερα, ως μοσχεύματα χρησιμοποιούνται μη ανθοφόροι ρόδακες, οι οποίοι εξασφαλίζουν καλύτερα αποτελέσματα ριζοβλάστησης. Κατά τους μήνες Μάιο και Ιούνιο, οι ρόδακες αυτοί αποσπώνται προσεκτικά από το φυτό και τοποθετούνται σε γαβάθες με μίγμα τύρφης και χοντρής άμμου σε ίσες αναλογίες. Πριν από τη φύτευση, αφαιρούνται τα χαμηλότερα φύλλα των ροδακίων για να διευκολυνθεί η διαδικασία της ριζοβλάστησης. Οι γαβάθες τοποθετούνται σε νερό αμέσως μετά τη φύτευση και διατηρούνται μέσα σε κιβώτιο ψυχρού υποστρώματος, όπου ποτίζονται με μέτρο μέχρι την άνοιξη.

Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, χρειάζονται άφθονο νερό, ενώ τον Σεπτέμβριο, τα νεαρά φυτά μεταφυτεύονται σε ατομικές γλάστρες. Οι γλάστρες αυτές παραμένουν προστατευμένες σε ψυχρό κιβώτιο όλο τον χειμώνα, ενώ το επόμενο φθινόπωρο τα φυτά είναι έτοιμα να φυτευτούν στην οριστική τους θέση.

Ορισμένα είδη, όπως η Σαξιφράγκα με αντίθετα φύλλα (Saxifraga oppositifolia) και η Σαξιφράγκα η αμβλεία (Saxifraga retusa), παρουσιάζουν μια ελαφρώς διαφορετική διαδικασία. Αυτά τα είδη πολλαπλασιάζονται με ποώδη μοσχεύματα, τα οποία συλλέγονται από τον Απρίλιο έως τον Ιούνιο. Τα μοσχεύματα τοποθετούνται σε μίγμα τύρφης και άμμου, όπου παραμένουν για να ριζοβολήσουν. Το φθινόπωρο, μεταφυτεύονται σε γλάστρες μικρής διαμέτρου (5-6 εκατοστά) και φυλάσσονται σε ψυχρό κιβώτιο κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Με την έλευση της άνοιξης, οι γλάστρες τοποθετούνται στο ύπαιθρο, και τέλος, τον Σεπτέμβριο, τα αναπτυγμένα φυτά μεταφυτεύονται στην τελική τους θέση.